NKB Księga Mądrości ST XX - ks Bogdan Poniży - oprawa twarda

  • NKB Księga Mądrości ST XX - ks Bogdan Poniży - oprawa twarda
  • NKB Księga Mądrości ST XX - ks Bogdan Poniży - oprawa twarda
Kod produktu: 9788377970508
80,00 zł
79,95 zł
/ szt.
Dodaj do obserwowanych

Łatwy zwrot towaru

Kupuj i sprawdź spokojnie w domu. W ciągu 14 dni możesz zwrócić ten towar bez podania przyczyny.
Pokaż szczegóły
14 dni na zwrot
Najważniejsza jest Twoja satysfakcja z zakupów. Zamówione u nas produkty możesz zwrócić w ciągu 14 dni bez podania przyczyny.
Bez stresu i obaw
Dzięki integracji naszego sklepu z tanimi zwrotami Poczty Polskiej kupujesz bez stresu i obaw, że zwrot zakupionego towaru będzie problematyczny.
Prosty kreator zwrotów
Wszystkie zwroty w naszym sklepie obsługiwane sa przez prosty kreator zwrotów, który daje możliwość odesłania do nas paczki zwrotnej.

Ten towar jest dostępny w naszych sklepach

Możesz kupić ten produkt bez składania zamówienia internetowego w jednym z naszych sklepów w Twojej okolicy. Sprawdź w których punktach produkt jest dostępny od ręki.
Sprawdź dostępność

Autor komentarza, ks. prof. dr hab. Bogdan Poniży, jest wybitnym znawcą Księgi Mądrości. Dzięki jego pracy otrzymujemy pierwszy od 40 lat specjalistyczny komentarz naukowy do tego wyjątkowego dokumentu judaizmu hellenistycznego, jakim jest biblijna Księga Mądrości Salomona. Dla miłośników Biblii komentarz ten może stanowić cenne kompendium wiedzy na temat środowiska powstania, zagadnień literackich i bogactwa myśli teologicznej Księgi, która stanowi pomost pomiędzy Starym i Nowym Testamentem. Niezwykła aktualność zawartego w niej orędzia sprawia, że zainteresowanie Księgą Mądrości jest coraz większe, i to nie tylko w środowisku katolickim.
To wyjątkowe pod wieloma względami dzieło ks. Bogdana Poniżego z pewnością pomoże współczesnym czytelnikom Księgi Mądrości zbliżyć się do źródeł Prawdy w niej objawionej.

/ks. prof. dr hab. Antoni Tronina/

11. Niektóre wątki teologiczne w Księdze Mądrości

11.1. Pojmowanie Boga przez autora

Wyrażenia użyte przez autora na określenie Boga można podzielić na dwie grupy. Są to: imiona własne oraz określenia opisowe.
Bóg w Mdr jest określony 12 imionami własnymi. Na szczególną jednak uwagę zasługują te, które wyrażają prawdę o Nim jako Stwórcy. Są one usytuowane we fragmencie 13, 1-9, tekście najbardziej w całej Biblii inspirowanym filozofią grecką. Mądrościowa literatura deuterokanoniczna widzi Boga równocześnie jako Stwórcę ludzi i świata. Według 13, 5 z wielkości i piękna stworzeń człowiek wnioskuje o Stwórcy. Opisując Boga, autor stosuje 7 różnych określeń, z których 5 można zakwalifikować jako tradycyjnie biblijne („Bóg”, „Ten, który jest”, „Organizator”, „Władca”, „Ten, który świat uczynił”) oraz dwa tzw. hapax legomena, czyli terminy tylko jedyny raz użyte w Biblii: genesiarchēs – Twórca Początków (13, 3) i genesiourgos – Twórca rodzajów (13, 5). Także spośród innych ważnych terminów wiele nie mieści się w tradycji hebrajskiej albo zaznaczają się w niej bardzo rzadko. Oto imiona własne Boga użyte w tekście:

l) Theos – Bóg. To termin aż 52 razy pojawiający się w Księdze, czyli najczęściej. Jest greckim odpowiednikiem hebrajskiego ’ēl lub ‘eljôn. To najczęściej stosowany termin w opisie Boga w Księdze Mądrości; oznacza przede wszystkim Boga in se.

2) Kyrios – Pan. Jest drugim pod względem częstotliwości stosowanym przez mędrca określeniem Boga (27 razy). Odpowiada treści hebrajskiego świętego tetragramu JHWH, a także ’ādôn czy ’ádōnāj. W tym samym duchu co w LXX służy opisaniu imienia własnego JHWH.

3) Patēr – Ojciec. Ilekroć Izrael lub poszczególny człowiek określa Boga mianem Ojca, jest to wyrazem osobistej relacji, gdyż tytuł ten wskazuje na doświadczenie rodzenia i autorytet. Bóg jako Ojciec jest Panem Izraela, a Izraelici są Jego synami, Jego własnością i powinni wypełniać Jego polecenia (Pwt 14, 1). Dysponuje On Izraelem na podobieństwo garncarza, swobodnie posługującego się gliną (Jr 64, 7). Za tym określeniem kryje się nie tylko ogromny autorytet Boga, jak we wcześniejszych księgach, ale także świadectwo pogłębienia się między Nim a pobożnym osobistej relacji, której dalszym stopniem będzie już to, co ukazuje duch Ewangelii.

4) Despotēs – Władca. Wyraża przede wszystkim, choć nie wyłącznie, relację Boga do świata.

5) Hypsistos – Najwyższy (5, 15; 6, 3; 9, 17). Jest to odpowiednik hebrajskiego ‘eljôn.

6) Pantokratōr – Wszechmocny. Oddaje dwa źródłosłowy hebrajskie: cebā’ôt i šaddaj. Oznacza tyle co termin „Pan Zastępów”. Posłużenie się tym określeniem ujawnia dążenie mędrca, aby ST uczynić ponadnarodowym, a tym samym pełniej pokazać, że Jahwe jest Bogiem całego Wszechświata.

7) Ōn – Będący. Jest to imiesłów od czasownika einai, będący greckim odpowiednikiem świętego hebrajskiego tetragramu JHWH. Równocześnie termin ten spotykamy w filozofii Platona i myśli hellenistycznej na oznaczenie świata idei; a zatem wyraża nieco inne treści dla Hebrajczyków niż dla hellenistów. Stosując to określenie, mędrzec budował pomost między ich różnymi sposobami myślenia.

8) Sōtēr – Zbawca. Komentatorzy tłumaczą go: zbawca wszystkich ludzi. W ST sōtēr oznacza przede wszystkim Boga jako zbawcę Izraela i poszczególnego sprawiedliwego. Trafność takiego epitetu Boga, sprawdzoną w historii Izraela, Deutero-Izajasz rozciąga na Jego postawę wobec wszystkich ludzi, co podejmuje i z powodzeniem zastosuje autor Mdr w refleksjach nad znakiem węża jako symbolem ocalenia (16, 7).

9) Technitēs – Mistrz. W 13, lc dzięki zastosowaniu paralelizmów (13, labc) autor stawia znak równości między Bogiem (13, la) in se, którego utożsamia z ho Ōn (13, lb), czyli Bogiem Izraela, a Bogiem, jakiego szukała myśl stoicka, nadając Mu miano technitēs (13, lc). Geneza słowa technitēs wiąże się z myślą filozoficzną. Greccy autorzy, przyglądając się otaczającej rzeczywistości, dostrzegali powszechną harmonię, uznali więc tezę o istnieniu przyczyny tego ładu. Za źródło powszechności owej teorii w kulturze uważa się Arystotelesa, choć pobrzmiewała ona już za czasów Ksenofonta i Platona. Autor Mdr mógł słyszeć o wspomnianych ideach. Nawiązał do nich w celu wyrażenia prawdy objawionej o Bogu Stwórcy. Znaczenia wyrazu „mistrz”, zostały przeniesione na osobę Stworzyciela. Jego dzieło wskazuje na prawdę, że w Nim wszystko ma swój początek. Mędrzec inaczej niż filozofowie greccy rozumie naturę Budowniczego świata, który sam nie jest jednym z elementów wszechświata ani całością kosmiczną, ale istnieje ponad nią, jako jej źródło – przyczyna.
Już wcześniej stwierdzono w Biblii, że wierzący łatwo rozpozna Boga w stworzeniu (Ps 8; Syr 42, 15). Według mędrca, także wnikliwy obserwator natury może dojść do poznania Stwórcy, ponieważ Mistrza rozpoznaje się w Jego dziele.
Obraz Boga, jaki się wyłania z 13, 1-9, nie ma charakteru monolitu, ale wykazuje różnorodność Bożej Osoby. Zamysł autora może się wyrazić przez synonimiczne stosowanie wyrazów technitēs i theos, gdyż ten drugi mówi o powszechności idei Boga, obecnej nie tylko u Izraelitów czy Greków, ale także w wymiarze globalnym. W ten sposób w tekście zarysowuje się wielka przestrzeń występowania świadomości i interpretacji Absolutu. W uniwersalnym, nieograniczonym przestrzenią i czasem wezwaniu autora można odnaleźć misterium, przekraczające to, co ziemskie. Autor chce niejako powiedzieć: cokolwiek próbujemy o Nim stwierdzić jest zawsze niepełne. Jednak ów transcendentny byt pozwolił się poznać, wyjawił swoją istotę i wzmiankę o tym możemy odkryć w drugim słowie: ho Ōn. Przez to uściślenie hagiograf dokonuje pewnego zawężenia, kierując nasze spojrzenie na istotę Tajemnicy. Jest nią „bycie”, jednak już kiedy próbujemy wyjaśnić, co to znaczy, wplątujemy się w gąszcz interpretacji, których podłoże znów tkwi w ludzkim spekulowaniu.
Termin technitēs potwierdza myśl o zawężaniu elementarnego obrazu Boga, akcentuje sprawczy charakter Boskości, jej ślad odciśnięty w stworzeniu.
Na innym miejscu w Biblii termin ten służy na określenie dzieł rąk ludzkich (Pwt 27, 15), ale nigdzie poza Mdr nie jest stosowany do opisu Boga. Na podstawie paralelizmów między trzema stychami wersetu 13, 1 można wnioskować, że dla mędrca theos (w. 1a) to nie kto inny jak ho Ōn (w. 1b), a ho Ōn to ten sam, co technitēs (w. 1c). Zakres znaczeniowy wyrazu theos (w. 1a) i technitēs (w. 1c) w analizowanym miejscu jest analogiczny. O Bogu wiadomo z Mdr, że jest w niej pojmowany nie jako ślepa siła natury albo abstrakcyjna idea, lecz jako osoba. Analogicznie do ludzi nosi On imiona. Natchniony autor nazywa Go: Panem (10, 20; 11, 26), Ojcem (14, 3), naszym Bogiem (15, 1), Panem miłosierdzia i Bogiem Ojców (9, 1), gdyż doświadczenie Boga w historii Izraelitów ukazuje Go również jako osobę.

10) Genesiarchēs – Twórca początków (13, 3). Służy wyrażeniu i przekazaniu idei stworzenia, której świat hellenistyczny nie znał i dlatego nie miał odpowiedniego terminu wypowiadającego prawdę, że Bóg jest Twórcą.

11) Genesiourgos – Twórca rodzajów. Podobne jak genesiarchēs pojawia się poza Mdr dopiero w pismach Ojców Kościoła. Te dwa neologizmy są udaną próbą wyrażenia w nowym języku pojęć prastarej prawdy o Bogu Stwórcy.
Biblijny obraz technitēs mędrzec precyzuje za pomocą dwóch neologizmów: genesiarchēs i genesiourgos. Te dwa określenia Boga należą do hapax legomena w tekście mędrca i w całej Septuagincie. Jak dotąd, nie mamy żadnego świadectwa ich występowania w literaturze greckiej okresu powstania księgi. W grece bliskim znaczeniowo wyrażeniem jest ethnarchēs genetēr. Autor nie używa w Mdr terminu dēmiourgos – demiurg, aby uniknąć synkretyzmu z filozofią grecką, natomiast występuje on jeden raz w Liście do Hebrajczyków (Hbr 11, 10) i u Filona.
Wyraz genesiourgos bywa używany w pismach hermetycznych. Można się domyślić, iż pojawienie się tego słowa w Mdr 13, 5 jest elementem polemiki wobec tej ezoterycznej tradycji. Genesiarchēs określa aspekt czasowy, a genesiourgos rodzajowy aktu stworzenia. Stosując te dwa neologizmy dla bliższego określenia obrazu Boga, autor wyraził prawdę, że technitēs nie jest cząstką świata, ale jego praprzyczyną. Technitēs jest więc od świata całkowicie niezależny. Nietrudno dopatrzyć się w tych nowych określeniach aluzji do opisu aktu stworzenia. Wprowadzenie ich na grunt Biblii dobitnie świadczy o literackim i filozoficznym wyczuciu hagiografa, a przede wszystkim o jego trosce, by ideę Boga Stwórcy uczynić zrozumiałą dla ludzi uniwersalnej kultury, gdyż – jak wiadomo – idea stworzenia i w związku z tym również sam termin „Stwórca” były obce światu pogańskiemu. Autor dał czytelnikowi obrazy-pojęcia Boga Objawienia, które swą komunikatywnością i zakresem nie ograniczały się wyłącznie do wyobrażeń pielęgnowanych w Izraelu, lecz rozszerzały swój zasięg na aspekty dostępne dla świata helleńskiego.

12) Theiotēs – Bóstwo (18, 9). Ten termin pojawia się tylko jeden raz w LXX i w Mdr (18, 9), w kontekście „Boskiego prawa”, czyli prawa otrzymanego od Boga. Jest ono darem Jahwe. Stąd należy wnosić, że theiotēs stanowi tu także odpowiednik hebrajskiego JHWH.

13) Innym określeniem Boga jest despotēs (13, 3. 9). Chociaż termin ten nie określa wprost Stwórcy, to jednak w tym fragmencie Mdr, użyty w kontekście szerzącego się wszędzie stoickiego panteizmu, jest szczególnie znaczący. Sama Księga Mądrości posługuje się tym określeniem pięciokrotnie (6, 7; 8, 3; 11, 26; 13, 3. 9), stosując go do wyrażenia relacji między Bogiem a otoczeniem. Jest to zatem relacja pełna dystansu, który wynika z Bożej mocy, choć nie z przemocy ani nie z destrukcyjnej siły. Raczej chodzi tu o piękno potęgi, o pewną jej wartość estetyczną.
Despotēs oznacza więc także wzniosłego Pana; wtedy jest terminem używanym polemicznie, podobnie jak w Jud 4 dla podkreślenia jedyności Jezusa Nauczyciela, w przeciwstawieniu do marnych nauczycieli, którzy wprowadzają zamęt we wspólnocie. W klimacie panteizmu użycie tego wyrazu pomaga uwypuklić prawdę, że Bóg Stwórca nie jest częścią świata, nie jest również tożsamy z nim, ale jest od niego różny.
W wyborze słów precyzujących kategorię „Stwórcy” autor Mdr idzie własną drogą. Ze względu na greckich odbiorców dopasowuje się do ich języka, jednakże nie stosuje tutaj słów, jakimi myśl hellenistyczna określała bogów, którzy w akcie stwarzania posługiwali się już przedwiecznie istniejącą materią.
Spośród 1734 różnych słów, których użyto w tekście Mdr, aż 335 to tzw. hapax legomena, czyli wyrazy występujące tylko jeden raz w całym utworze lub słowniku danego autora. Jest to głównie terminologia religijna, filozoficzna, a także etyczna i psychologiczna. A jednak autor nie zatraca ani trochę fundamentalnych dla ST założeń. Mówi nie tyle o istocie Boga, ile raczej o Jego działaniu.
Swą zależność od ST ujawnia przez cytaty oraz twórcze wykorzystanie właściwości języka greckiego. Podobnie jak Septuaginta, nadaje on słowom inne znaczenia niż w tekstach pogańskich. W mówieniu o Bogu unika antropomorfizmów i antropopatyzmów, by nie opisywać Boga cechami ludzkimi. Usiłuje przedstawić wszystkie relacje Boga do ludzi. Szczególnie czytelne jest podobieństwo jego tekstu do wypowiedzi Księgi Przysłów. Nazywając te odniesienia, nie używa ich w funkcji imienia własnego, lecz chce w ten sposób wyrazić Boże cechy i działania.

Parametry techniczne:
Format:
170 x 240 mm
Oprawa:
twarda szyta lakierowana
Liczba stron:
552
ISBN:
Niepowtarzalny dziesięciocyfrowy, a od 01.01.2007 13-cyfrowy identyfikator książki
978-83-7797-050-8
Język:
polski
Zaufane Opinie IdoSell
4.87 / 5.00 1526 opinii
Zaufane Opinie IdoSell
2024-03-26
jet ok
2024-03-23
Byłam mile zaskoczona po rozmowie z panią od obsługi klienta. Pomogła mi wybrać odpowiednie książki. Opowiedziała mi co może mnie zainteresować. Nie pamiętam lepszej obsługi klienta. Dziękuje:)
pixel